W Polsce rak piersi stanowi alarmujący problem zdrowotny, dotykając rocznie blisko 20 tysięcy kobiet i będąc drugą, zaraz po raku płuc, najczęstszą przyczyną zgonów z powodu chorób nowotworowych. Rak jajnika, choć rzadszy, charakteryzuje się bardzo wysoką umieralnością – 2,7 tysiąca przypadków rocznie. Jednym z kluczowych czynników zwiększających ryzyko tych są dziedziczne mutacje w genach BRCA1, BRCA2 i innych związanych z naprawą uszkodzeń DNA.

Geny BRCA1 i BRCA2 odgrywają kluczową rolę w mechanizmie naprawy uszkodzeń DNA poprzez rekombinację homologiczną (ang. homologous recombination, HR). Ich mutacje uniemożliwiają skuteczną naprawę takich uszkodzeń, co z kolei sprzyja szybkiemu rozwojowi nowotworu.

Projekt finansowany ze środków Narodowego Centrum Nauki w ramach grantu OPUS 25 nr 2023/49/B/NZ5/03835 ma na celu opracowanie efektywnych narzędzi diagnostycznych. Takie narzędzia umożliwią przewidywanie rozwoju choroby nowotworowej oraz jej wcześniejszą diagnozę w momencie, gdy rokowanie jest korzystne. W tym celu zamierzamy wykorzystać innowacyjne podejście – badanie ilości mikroRNA w surowicy krwi pacjentów.

Dotychczasowe badania wykazały, że germinalne (dziedziczne) mutacje BRCA1/2 mają odzwierciedlenie w ekspresji mikroRNA we krwi obwodowej, co otwiera drogę do identyfikacji osób z defektem naprawy uszkodzeń DNA. Ekspresja konkretnych mikroRNA jest także powiązana z obecnością nowotworów, w tym raka jajnika. Pozostaje pytanie, jak mikroRNA mogą zostać wykorzystane jako potencjalne biomarkery diagnostyczne czy predykcyjnych.

Projekt zakłada dwuetapowe badanie, które rozpocznie się analizą ekspresji mikroRNA u zdrowych kobiet z oraz bez mutacji BRCA1/2. Pierwszy etap obejmuje potwierdzenie powiązania ekspresji mikroRNA z obecnością wspomnianych mutacji z kalibracją do metody qPCR, co pozwoli na uzyskanie klinicznie użytecznego i ekonomicznego testu diagnostycznego. Drugi etap przewiduje ocenę biomarkera w czasie w kohorcie pacjentek o wysokim ryzyku genetycznym czy rodzinnej predyspozycji do nowotworów. Celem jest sprawdzenie możliwości predykcyjnych opracowanego testu.

Więcej o projekcie przeczytać można tutaj.